متابولیت های ثانویه در محیط کشت کالوس و ریشه مویین گیاه بنگ دانه

گیاهان دارویی یکی از مهم ترین منابع دارویی هستند که از هزاران سال پیش کاربرد داشته اند. گیاه بنگ دانه از راسته ((asterales و تیره (solanaceae) با عدد کروموزومی 28=x2=n2 می باشد. این گیاه از جنس hyoscyamus ssp.)‎) و با نام گونه ی (hyoscyamus niger) شناخته می شود. اهمیت بالای این گیاه دارویی به دلیل وجود تروپان آلکالوئیدهایی همچون هیوسیامین و اسکوپولامین می باشد که از اندام های مختلف این گونه استحصال می شود و از ارزش دارویی و اقتصادی بالایی برخوردار هستند. با توجه به سرعت آهسته تولید متابولیت های ثانویه در طبیعت و مدت زمان طولانی برای تولید آن ها و نیز اقتصادی نبودن میزان تولید این ترکیبات، استفاده از فنون کشت بافت گیاهی برای تولید سریع و انبوه متابولیت های ثانویه و مواد دارویی ضروری به نظر می رسد. در تکنیک کشت ریشه مویین، باکتری آگروباکتریوم رایزوژنز قادر برای القای ریشه های مویین در تعدادی از میزبان های گیاهی است، از این ریشه ها می توان به عنوان منبعی برای تولید مواد دارویی استفاده نمود. در گیاه بنگ دانه از کشت کالوس نیز به منظور تولید متابولیت های ثانویه استفاده می شود. برای بدست آوردن گیاهچه های استریل، بذور 10 دقیقه در مجاورت اسید سولفوریک غلیظ و سپس بروی محیط کشت ms حاوی جیبرلیک اسید (240 میلی گرم در لیتر) قرار گرفتند. گیاهچه های 4-5 برگی جهت القاء کالوس و ریشه مویین مورد استفاده قرار گرفتند. جهت القاء ریشه های مویین از هفت سویه باکتری آگروباکتریوم رایزوژنز، ar15834، a4، ar318، lba9402، a7، d7 و ar9534 و ریزنمونه های برگ، ساقه و ریشه، و جهت القاء کالوس نیز از غلظت های مختلف naa و bap و ریزنمونه های برگ، ساقه و ریشه استفاده شد. بیش ترین القاء ریشه مویین در ریزنمونه برگ و با استفاده از سویه ar15834، به میزان 33/63 درصد مشاهده شد. تأیید تراریختی ریشه های مویین با تکثیر قطعه ای از ژن rolb توسط آغازگرهای اختصاصی این ژن، و با استفاده از واکنش pcr انجام شد. همچنین بیش ترین القاء کالوس در ریزنمونه های برگ و بیش ترین وزن تر کالوس در محیط ms جامد حاوی (2 میلی گرم در لیتر naa و 5/0 میلی گرم در لیتر (bap مشاهده شد. نتایج حاصل از hplc نشان داد که تروپان آلکالوئید غالب در ریشه های مویین و کالوس گیاه بنگ دانه هیوسیامین می باشد.